راه تشخیص هویت شهدای گمنام

 چگونه هویت شهدا گمنام را تشخیص می دهند؟

فرهیخته گرامی تفحص وشناسایی شهدای گمنام خود دارای قواعدخاص ودارای مراحلی است که فرض عراقی بودن آنها را منتفی می کند. از این قواعد ومراحل می توان به موارد ذیل اشاره کرد.

یکم:

اینکه تفحص اجساد وپیکرهای شهدا،بیشتر درمناطق جنگی که نیروهای ما بیشتر درآنجا متمرکز بوده اند،وهمچنین با استفاده از تجربه ها وخاطرات فرماندهان وسرداران وسربازان حاضر درآن مناطق صورت می گیرد واینگونه نیست که تفحص هرجائی صورت بگیرد.تا فرضیه عراقی بودن آنها را تقویت کند.

 توضیح بیشتر اینکه: عملیات شناسایی پیکرهای مطهر شهدا توسط نیروهای اطلاعات عملیات و عناصر تخریب چی با توجه به اطلاعات و اسناد بدست آمده از رزمندگان و آزادگان، آثار موجود از شهیدان و تشخیص خطوط پدافندی در منطقه عملیاتی صورت می پذیرد.

سپس مسیر تردد و معبر برای ورود نیروهای تفحص هموار می گردد و در صورت نیاز، زمین برای استقرار بیل مکانیکی فراهم می شود.

فعالیت تفحص بسته به نوع ،شرایط و جنس زمین متفاوت است. بطور مثال در منطقه فکه زمین رمل و ماسه ای است، در چیلات، سومار و میمک تفحص در سنگلاخ و تپه ها و شیارهای کوچک و بزرگ انجام می شود، در طلائیه زمین باتلاق است ، در شط علی نیزار و آب وجود دارد و در کردستان و حاج عمران در کوههای صعب العبور انجام می گیرد.

دوم:

.از شهدائی که شناسایی می شوند چه بسا همراه شان پلاک ویا کارت شناسایی دال بر ایرانی بودن آنها هم یافت می شود. ویا با ویژگی های دیگراز قبیل : یکی از مهمترین موضوعات در میدان کار تفحص چگونگی تشخیص پیکر شهدا از اجساد عراقی است.

در این رابطه تفاوتهای آشکاری بین پیکر شهید و جسد عراقی وجود دارد که به برخی از آنان اشاره می شود:

 1- کلاه: کلاه های عراقی ها کاملاً با کلاه ایرانی تفاوت دارد؛

 الف) کلاه آهنی عراقی طشت شکل و کلاه ایرانی جمع تر و گرد می باشد.

 ب) کلاه پشمی عراقی ها دارای آویز در قسمت گوش (مخصوص شمال عراق – کردستان) و کلاه پشمی ایرانی ها دارای دید چشم و رنگ مشخص است.

ج) برروی کلاه های ایرانی ها معمولاً اشعار انقلابی – اسلامی و یا پیشانی بند درج شده است. د) کلاه های کائوچویی هر دوکشور نیز تفاوتی همچون کلاه آهنی دارد.

 2- چفیه: برخی از شهدای ایرانی دارای شال گردن و عموماً دارای چفیه هستند در حالیکه در نظام عراق از این البسه ها استفاده نشده است چفیه های ایرانی سفید رنگ با خطوط سیاه رنگ و یا سیاه با خطوط سفید رنگ میباشند.

 3- پیراهن: پیراهن ایرانی ها؛

 الف) لباس فرم سپاه سبز رنگ و نازک میباشد و ممکن است که آرم سپاه نیز بر روی آن حک باشد.

 ب) لباس بسیجی ها هم یا از نوع تکاوری که امروزه آنها را لجنی می گویند و یا خاکی است که بدون سردوشی، درجه و جنس آن مشخص می باشد.

ج) لباس های کره ای نیز حالت نخی نداشته و فاقد سردوشی و غیره هستند.

د) لباس برادران ارتش نیز از نوع کره ای با درجه های نظامی بر روی بازو و یا سردوش و نیز اتیکت بر روی سینه مشخص می باشد. هـ) لباس گرم بسیج و سپاه از نوع لباس های ورزشی گرمکن می باشند که بلوز و شلوار معمولاً با هم هستند.

ی) در زمستان نیروهای ایرانی از اورکت های معروف به کره ای استفاده کرده که جنس و سایز آنها بطور واضح روشن است، زیر پیراهن و لباس زیر اکثراً از نوع مشخص و نوشته های ایرانی دارد برخی هم لباس زیر آنها ورزشی هستند.

 پیراهن عراقی ها؛

 الف) پیراهن عمومی آنان کاملاً ضخیم و سبز رنگ می باشند دارای سردوشی و نیز بغل بلوز دارای دکمه و جنس آنها معلوم است.

ب) رده های کماندویی عراقی دارای لباس لجنی با رنگ مشخص هستند.

 ج) رانندگان تانک عراقی دارای لباسهای یک تیکه سبز رنگ به اصطلاح خلبانی می باشند.

 د) عراقی ها دارای ژاکتی سبز رنگ و دارای سردوشی هستند که هنوز در ارتش فعلی آنها بکار می رود.

 4- شلوار: نیروهای ایرانی هم ضمن اینکه با همدیگر تفاوت دارند با شلوراهای عراقی تمایزاتی دارند ، شلوار نیروهای بسیج از جنس بلوزهای خاکی دارای جیبهایی از بغل پا است جای کمربند و یا فانسقه هم به اندازه خاص خود میباشد همچنین بلوزهای تکاوری که معمولاً افراد پاسدار وظیفه می پوشیدند و لباس فرم سپاه هم دارای ویژگی های خاص خود است جنس آنها نازک می باشد ، لباس نیروهای ارتش و ژاندارمری هم از نوع لباس های کره ای مانند بوده و برخی از آنها شلوراهای چینی قدیم به رنگ سبز بر تن دارند.

 5- فانسقه: فانسقه ایرانی چند نوع میباشد ، فانسقه پاسداری که سبز رنگ می باشد ، فانسقه خاکی رنگ که متعلق به نیروهای بسیجی و یا ارتش بوده قفل بندهای آنها ، همچنین تعداد سوراخ های تنظیم با فانسقه های عراقی تفاوت دارد اما فانسقه عراقی ها خاکی رنگ با جنس مرغوب و قفل بندهای خاص خود می باشند ، علاوه بر فانسقه نیروهای ایرانی از کمربندهای کوچک نیز استفاده میکردند که قفل بند آنها بصورت کمربندهای معمولی است.

 6-پوتین: پوتین ایرانی و عراقی از نظر شکل ظاهری تفاوت دارد ضمن اینکه در زیر پوتین های عراقی نوشته هایی مانند (صنع فی العراق) – (رقم) و علامتی بصورت مثلث که با حرف (ج) که به معنی جیش (نیروهای مردمی عراق را جیش الشعبی گویند) میباشد پوتین های عراقی بزرگ پا و نوک آنها قوسی شکل میباشد. اما پوتین های ایرانی چند نوع میباشدیک نوع زیر آنها با حروف لاتین کلمه (تاف) نوشته شده و یا کلماتی مانند (پیروزی – وین) درج شده است، اکثر نیروهای بسیجی و پاسدار برای سهولت از زیپ های بغل پوتین استفاده و یا از پوتین هایی باساق پارچه ای استفاده می کردند.

7- بعضی از نیروهای ایرانی حتی پرسنل ارتش و ژاندارمری در دوران دفاع مقدس از کفش های کتانی استفاده کرده که در عرف نظامی عراق از این نوع کفش ها استفاده نشده است.

 8- جوراب: ایرانی ها از نوعی جوراب های ساق بلند و یا ساق کوتاه به رنگ دلخواه و یا جوراب سیاه رنگ ساق بلند نازک هستند، نیروهای عراقی از جوراب های بسیار ضخیم سیاه رنگ و یا سبز رنگ استفاده کرده اند.

 9- قمقمه ها: ایرانی ها از یک نوع قمقمه پلاستیکی با رنگ سبز که آرم جمهوری اسلامی حک شده است و قمقمه فلزی که از جنس آلومنیوم می باشد و در زیر آن ظرفی برای خوردن غذا جاسازی شده بود،که درب و کیسه نگهداری آن مشخص می باشد استفاده می کردند اما، قمقمه عراقی ها هم پلاستیکی و هم فلزی با قمقمه ایرانی تفاوت زیادی دارند کیسه نگهداری آنها هم به شکل خاص خود است. 10- تفاوت در جای خشاب و سینه بندهای جای خشاب فشنگ ها

 11- تفاوت در کوله پشتی ها و کوله های آرپی چی هفت

12- تفاوت در سرنیزه اسلحه ها

13- وجود اسلحه ژ3 و مهمات همراه، نشان از ایرانی بودن دارد.

14- نارنجک ایرانی با عراقی فرق دارد. نارنجک های ایرانی چهل تیکه و حروف ایرانی روی آن درج است نارنجک های عراقی مصری و دارای شکل ظاهری ویژه ای هستند.

 15- گتر کردن شلوار نیروهای ایرانی با عراقی فرق دارد. از طرفی بعضی از نیروهای ایرانی دارای ساق بند هستند.

 16- کیسه جای کمک های امدادی ایرانی با عراقی متفاوت است.

17- ماسک نیروهای ایرانی و عراقی تفاوت دارد.

18- وجود آمپول های آتروپین همراه با نیروهای ایرانی جهت جلوگیری از آثار بمبهای شمیایی.

 19- چکمه های مخصوص شیمیایی ایرانی با عراقی فرق دارد.

 20 - روی لباس ایرانی ها اشعار اسلامی درج شده است (یاشهادت یا زیارت، نام ائمه و...)

21- بیشتر شهدای ایرانی نام خود را بر روی لباس ها و برگ پوتین ها درج می کنند.

 22- وجود پول و سکه های ایرانی همراه با پیکرهای مطهر.

 23- در جیب بعضی از نیروهای ایرانی مدارک شخصی ،عطر ، جانمازی ، قران ، ادعیه ، تصویر امام ، خودکار بیک ، وصیت نامه ، دست نوشته ها، و حتی مسواک وجود دارد.

 ( ر.ک:معانی و مبانی ، پایگاه فرهنگی و اطلاع رسانی مفقودین و شهدای گمنام؛ http://www.khomool.ir/tafahos2-tarif-fa.html )

 سوم:

 شناسایی شهدا درسالهای اخیر با استفاده از فناوری های جدید و دانش پیشرفته تشخیص هویت صورت می گیرد. در این زمینه مسئول مربوطه می گوید:

« دقیقاً هر پیکری که همراهش پلاک یا کارت شناسایی یا مستندی نباشد در قدم اول گمنام است اما اینکه ما به این اکتفا و اینها را گمنام رها می کنیم، هرگز چنین نیست.

همان گونه که شهدایی که طی ۵ ، ۶ سال پیش تفحص شده اند چنین سرنوشتی نداشتند. مسوولان مربوطه تلاش زیادی برای تشخیص هویت این افراد متحمل می شوند... الان گاهی شده ما برای پرونده یک استخوان ،یک ماه در آزمایشگاه کار می کنیم جهت مطالعه بیشتر به مطلب ضمیمه مراجعه نمائید. چهارم.برخی از این شهداء گاهی اسرایی در زندانهای رژیم بعث عراق بوده اندکه در عراق به شهادت رسیده اند ودرمحلی گاها به طور دسته جمعی قتل عام می شده اند،که در سالهای اخیر کشف وبین مقامات رد وبدل می شوند.

 پنجم:

شناسایی شهدا گاهی به گونه ای است که تفحص کنندگان ،قبل از تفحص به راز ونیاز به خدا وتوسل به ائمه اطهار علیهم السلام ویا با عنایت روح پاک یکی از این شهدا صورت می گیرد.در این مورد خاطرات تفحص کننده گان بسیار جالب وخواندنی است. علاوه برآنها برخی از شهداء گمنام بزرگوار با تأسی از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها ،از خدا خواسته اند که گمنام بمانند. منظور آنکه آرزویشان این بود که مفقود شوند.وگمنام بمانند.

 این همه زحمت وتلاش واین همه دلایل گویای آن است که این شهدای گمنام شهدای ایرانی واز فرزندان دلیر ورشید این مرز وبوم اند نه عراقی.

 مطلب ضمیمه:

 انجام آزمایش DNA شهدا گمنام نمی مانند سال ها از پایان جنگ گذشته، اما برای خانواده های مفقودان انتظار هنوز پایان نیافته است و حالا این انتظار با خونشان عجین شده است. در طول این سال ها و طی عملیات تفحص، بیش از 50 هزار جسد شهید از مناطق عملیاتی پیدا شده که حدود 10 درصد آنان بدون نام و نشان هستند و اگرچه در حال حاضر 800 حرم شهدای گمنام در کشور ایجاد شده، اما همچنان پیکر 7  هزار رزمنده تاکنون مفقودالاثر مانده است.

در چنین شرایطی، پژوهشگران کشورمان همگام با برخی از پیشرفته ترین کشورهای جهان به فناوری تعیین هویت مولکولی دست یافته اند که به کمک آن می توان تنها با یک قطره خون به انتظار پایان داد. در طرحی گسترده، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس کشور با همکاری استادان دانشگاه امام حسین(ع)، دانشگاه علوم پزشکی بقیه` الله(عج) و دیگر متخصصان متعهد کشور، در مرکز تحقیقات ژنتیک کوثر در تلاشند با انجام آزمایش هایDNA بر بقایای شهدای گمنام، آنها را شناسایی کنند.

 دکتر محمود تولایی ، رئیس پژوهشکده فناوری های نوین زیستی و عضو هیات علمی دانشگاه بقیه` الله`، از جوانب مختلف این طرح می گوید.

 آقای دکتر! چطور شد که طرح شناسایی شهدای گمنام شکل گرفت و مطرح شد؟ دانش زیست فناوری یا علم دست ورزی ژن وکار با سلول های موجودات زنده، قابلیت های زیادی را در اختیار دانشمندان قرار داده است. همان طور که در عرصه های بهداشت و سلامت، کشاورزی، انرژی، محیط زیست و... شاهد این پیشرفت ها هستیم.

 یکی از این قابلیت ها استفاده از این دانش برای خدمت به حقیقت، کشف جرم و کاهش آلام حادثه دیدگان است. تشخیص هویت ژنتیکی بخصوص از نیمه  دوم دهه  1990 در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته و از سال 2000 ارتش آمریکا و معدودی از ارتش های کشورهای پیشرفته برای کمک به تشخیص هویت نیروهایشان در مواقع اضطراری به تهیه بانک اطلاعات ژنتیکی نیروهای «های ریسک» خود اقدام کرده اند. با توجه به اهمیت شناسایی شهدای گمنام با استفاده از استخوان ها و بقایای پیکرهای مطهر به دست آمده توسط گروه های تفحص، تحقیقات در این حوزه از سال 82 آغاز و نسبت به ثبت اطلاعات ژنتیکی آنها نیز اقدام شده است.

پس در این زمینه فاصله چندانی با دنیا نداریم. با توجه به جدید بودن این بحث در جهان، فاصله زیادی با کشورهای پیشرو در این زمینه نداریم و در واقع همگام با برخی از پیشرفته ترین کشورهای جهان به فناوری موسوم به تعیین هویت مولکولی دست یافته ایم؛ البته این کار در بررسی و مطالعه استخوان ها خلاصه نمی شود و از طرف دیگر، بانک اطلاعات گسترده ای از مشخصات ژنتیکی خانواده های شهدای مفقودالاثر در حال تهیه است که امیدواریم بتوانیم با بررسی و تطبیق اطلاعات این بانک با مشخصات ژنتیکی در حال جمع آوری از شهدای گمنام، کمک موثری به شناسایی هویت آنها و پایان انتظار خانواده های معظم این شهدا بکنیم.

 به کاربرد گسترده این روش در شناسایی هویت اشاره کردید. در کل برای چه افرادی این کار باید انجام شود؟ تاکنون برای گروهی از افراد که در مشاغل پرخطر نظامی مشغول کارند، کارت هویت ژنتیک تهیه شده است.

ما این آمادگی را داریم که برای افراد درخواست کننده ظرف مدت یک هفته و حتی کمتر با در اختیار داشتن نمونه خون، کارت ژنتیک تهیه کنیم تا در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرد. افرادی چون خلبانان، نیروهای مسلح، ملوانان، خبرنگاران و افراد دیگری که در صحنه های پرخطر حضور می یابند، جزو گروه های هدف به شمار می روند و با اجرای کامل این طرح و ایجاد بانک اطلاعات ژنتیکی، امکان تشخیص هویت افرادی که در معرض سوانح و خطراتی چون سقوط هواپیما، آتش سوزی، انفجار، زلزله، سیل و... قرار دارند بسهولت فراهم می شود، چرا که با داشتن بارکد ژنتیکی افراد در بانک می توان تا سال ها بعد با استفاده از یک تار مو، یک قطره خون یا چند میلی متر مربع از بافت بدن فرد که پس از حوادث ناگوار در محل باقی می ماند، اطلاعات ژنتیکی وی را استخراج و هویت وی را شناسایی کرد.

 کار اصلی شما در شناسایی شهدا در این طرح چیست؟ ما با بهره گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانواده های مفقودان هم یک بانکDNA یا ژنتیکی تشکیل می دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری، ارتباط بین بانک معلوم که خانواده ها هستند و بانک مجهول که پیکرها هستند را بررسی و به شناسایی مفقودان کمک می کنیم. چرا از شیوه شناساییDNA در این طرح کمک گرفتید؟ استفاده از شیوه مولکولی برای تعیین هویت، جدیدترین و کم اشتباه ترین شیوه ای است که از دهه 90 به بعد مورد توجه قرار گرفته است.

بدن انسان از میلیون ها سلول تشکیل شده است. همه این سلول ها بجز گلبول های قرمز هسته دارند که کل اطلاعات ژنتیکی فرد درون این هسته محفوظ است. در واقع تمامی اطلاعات ژنتیکی ما روی کروموزم ها هستند که این کروموزم ها از 4 نوع باز آلی تشکیل شده اند.

 توالی و ترادف بازهای آلی، قسمت های کوتاه ژنی تکرار شونده ای را روی ژنوم انسانی پدید می آورند که به آنها ماهواره های کوچک می گویند.

 حدود 650 هزار ماهواره کوچک روی ژنوم انسانی قابل شناسایی است، اما تحقیقات بین المللی مشخص کرده حدود 20 تا 30 نقطه در شناسایی افراد دارای اهمیت است وقتی ما در مطالعاتمان ژن ها را از هسته سلول جدا می کنیم، جزئیات حدود 10 نقطه را مورد مطالعه قرار می دهیم که در این صورت احتمال خطا در این روش که به انگشت نگاریDNA موسوم است، به کمتر از یک در 500 میلیون (چیزی در حد صفر) می رسد.

 با بهره گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانواده های مفقودان هم یک بانک DNA تشکیل می دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری ، به شناسایی مفقودان کمک می کنیم.

 از آنجا که خصوصیات ژنتیکی فرد در تک تک سلول هایش وجود دارد، استفاده از این شیوه به پژوهشگران امکان می دهد با در اختیار داشتن یک قطعه مو، یک قطره خون، یک قطعه استخوان یا حتی آثار بزاق دهان یک فرد نسبت به شناسایی او اقدام کنند.

این مساله اهمیت بسزایی در شناسایی مجرمان، شناسایی اجساد غیرقابل شناسایی بر اثر حوادثی که منجر به سوختگی و از بین رفتن خصوصیات ظاهری می شوند و همچنین اثبات ابویت دارد.

بنابراین از این روش به عنوان مطمئن ترین شیوه احراز هویت در جهان استفاده می شود. روش جاری تنها طریق ممکن و مطمئن برای شناسایی نمونه های مفقود شده با پیشرفته ترین روش های علمی موجود بوده و در حال حاضر برای شناسایی قربانیان حوادث مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. طبیعی است این بررسی تنها برای مفقودانی قابل استفاده است که پیش از دفن نمونه ای از شهید برداشته شده و در آزمایشگاه در اختیار باشد.

از طرفی چون در وهله اول، هر نمونه ناشناخته می تواند شانس وابستگی به هر یک از مجموعه خانواده های شهدای مفقود را در سراسر کشور داشته باشد، بنابر این لازم است 2 بانک ژنی یکی از خون والدین شهدای مفقود یا گمنام و دیگری بانک ژنی اجزای به جا مانده از پیکر شهید بزرگوار تهیه شود.

 پس چون قبلا از شهیدان نمونه ژنتیکی نداشته ایم که با مقایسه بتوان مطمئن شد، بانک خون خانواده ها هم نیاز است؟ اطلاعات ژنتیکی یک فرد در عین آن که یک تصویر منحصر به فرد است 50 درصد با خصوصیات ژنی پدر و 50 درصد با خصوصیات ژنی مادرش شباهت دارد و مطالعات مولکولی این امکان را فراهم می آورد که با در دست داشتن خصوصیات ژنی یک فرد، پدر یا مادرش را از مجموعه ای از افراد در دست مطالعه مشخص کنیم.

 مراحل اجرایی و روندی که منجر به شناسایی از میان این همه استخوان می شود، چیست؟ در آزمایشگاه از روش های علمی استاندارد فناوری زیستی نوین برای دستیابی بهDNA نمونه های به دست آمده و تطبیق آن باDNA وابستگان پیکرها بهره گرفته می شود.

 عزیزان جستجوگر وایثارگر ما در جبهه های نبرد حق علیه باطل امروز با جستجو میان خاک ها، شیارها و سنگرهای باقیمانده از سال های دفاع مقدس، پیکر شهیدان را جستجو می کنند و این پیکرها همراه با یک کارت سبز یا شناسنامه به معراج شهدا تحویل داده می شوند و سپس در اختیار ما قرار می گیرند.

 ما در این آزمایشگاه ضمن انجام بررسی های آنتروپومتری یا پیکرشناسی، از هر پیکر نمونه هایی که در اختیار است را در فرم های مخصوصی علامتگذاری می کنیم. در این فرم ها اطلاعات مربوط وحتی جزیی ترین اجزایی که همراه پیکر بوده مثل ساعت، انگشتر یا لباس خاص را ثبت می کنیم و در نهایت یک قطعه کوچک در حد 5   سانتی متر از استخوان برمی داریم؛ البته گاهی ممکن است فقط یک دندان را برداریم و با همان قطعه کوچک، فرآیندهای بعدی که تهیه پودر و استخراجDNA    است در دیگر بخش های این آزمایشگاه صورت می گیرد.

 اما این رشته ها چگونه استخراج می شوند؟ نمونه هایی که از تفحص مفقودان به دست می آید پس از رفع آلودگی و شستشو با روش های خاص تحت شرایط سرد به شکل پودرهای بسیار ظریفی درمی آیند تا برای مراحل مختلف آزمایشگاهی آماده شوند.

در بخش دیگر آزمایشگاه بااستفاده از بافرهای مختلف و شرایط مناسب مواد معدنی، کلسیم و فسفر از پودر به دست آمده جدا شده، غشای سلول تخریب می شود و در واقع به هسته سلول می رسیم.

 سپس با روش های دیگر، غشای هسته سلول را باید باز کنیم. در پایان این فرآیند، کلافDNA را از سلول های استخوانی به دست می آوریم که پس از کنترل کیفیت برای پروفایلینگ ارسال می شود. اگر تنها تارمو یا دندانی باقی مانده باشد چطور؟ حتی اگر هدف ما بررسیDNA از نمونه های دندان هم باشد همین مراحل را انجام می دهیم و یک دندان در شرایط مناسب و سرد پودر می  شود.

 پس چرا همچنان شهدای گمنام دفن می شوند؟ تکمیل این بانک ها و به نتیجه رسیدن، زمانبر است؛ اما از آنجا که اولا هیچ طریق سریع الوصول دیگری وجود ندارد و ثانیا والدین بزرگوار شهدا اغلب در سنین کهنسالی هستند، لازم است هرچه سریع تر نسبت به اخذ نمونه های خون والدین اقدام شود تا با این تلاش علمی و استعانت از خداوند متعال، امکان وصول به پاسخ هرچند در طول زمان میسر گردد.

 در نظر داشته باشید در بسیاری از موارد، اجساد مطهر شهدا طی مدتی طولانی در شرایط نامناسب محیطی قرارگرفته اند و ممکن است بعضی از آنها جهت آزمایش های مورد نظر مناسب نباشند و در برخی موارد کار شناسایی را ناممکن می سازد.

مجریان طرح در تلاشند با اتخاذ روش های مناسب، امکان بررسی نمونه هایی که هر دو یا یکی از والدین به رحمت ایزدی پیوسته اند را نیز فراهم کنند. اما تاکنون تعداد زیادی از شهدا به عنوان شهید گمنام به خاک سپرده شده اند. آیا این شهیدان هم در این طرح مدنظر قرار گرفته اند؟ تاکنون بیش از 500 نمونه از بقایای استخوان های این شهدا مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات ژنتیک آنها در مراحل مختلف بررسی هستند، این استخوان ها پس از کدگذاری به خاک سپرده می شوند و همزمان با پیشرفت این طرح و غنی شدن بانک اطلاعاتی مفقودان و خانواده ها ان شاء الله طی یکی دو سال آینده سرعت شناسایی مفقودان بیشتر خواهد شد و به مرور خانواده ها از نشان مزار عزیزانشان آگاه می شوند.

از زمان اجرای این طرح و برابر هماهنگی با مسوولان ذی ربط جستجوی مفقودان، مقرر شده است از تمام شهدای به دست آمده از عملیات تفحص، نمونه کوچکی به آزمایشگاه منتقل شود و با کدگذاری لازم در مناطق مختلف کشور دفن شوند تا پس از سپری شدن زمان تشکیل بانک هایDNA مورد اشاره، امکان راهنمایی خانواده های معظم میسر شود.

منبع: نویسنده: بهاره صفوی، جام جم آنلاین

شیوه و روش خواندن دعا

مجالس مناجات و ادعیه و زیارات

یکی از باحلاوت ترین بخشهای مداحی خواندن مناجات و ادعیه و زیارات است که معمولا به دو روش برگزار می گردد.

روشهای خواندن ادعیه و زیارات

الف)سنتی 

ب)نو

الف)سنتی

در این روش زمان محدودی برای برنامه در نظر گرفته می شود ،

از جهت سبکی یک نظام کلی منسجمی وجود دارد

و تفسیر عبارات دعا و زیارت و روضه خوانی ، در بخشهای مشخصی صورت می گیرد.

معمولاً این روش در محافلی کاربرد دارد که مداح مستمع ثابت و اهل فن ندارد.

ب)نو :

در این روش زمان برنامه نامحدود است ،

از جهت سبکی یک نظام کلی منسجمی وجود ندارد و گریزهای سبکی مختلفی به

تناسب مجلس صورت می گیرد

و عبارات دعا و زیارت ، در هر بخش ممکن است تفسیر شود.

معمولاً این روش درمحافلی کاربرد دارد که مداح مستمع ثابت و اهل فن دارد.

شروع از روش سنتی

توصیه می کنیم ذاکرین اهل بیت (ع) ابتدا به فراگیری روش سنتی خواندن ادعیه

 و زیارات بپردازند ؛ چراکه اکثر محافل شرایط محافل سنتی را دارند و علاوه

بر این خواندن ادعیه و زیارات به روش نو نیاز به تجربه ، علم و تبحری است

که کسب آن گذشت زمان را می طلبد.

توجه به الگو

برای فراگیری روش خواندن ادعیه و زیارات ، الگویی سنتی از خواندن اساتیدی چون: حاج ماشاء الله عابدی ، حاج مرتضی طاهری ، حاج مهدی سماواتی و...

انتخاب کنید و با رعایت الگوی تمرین ، سبک و تلفظ صحیح ادعیه و زیارات را 

به خاطر بسپارید.

تفسیر

برای تفسیر و توضیح ادعیه و زیارات حین خواندن ، ابتدا از جملات و تفسیر و

توضیح اساتید که در الگوها بیان کرده­اند استفاده کنید، سپس به سراغ کتب 

تفسیری ادعیه و زیارت رفته و مطالب مناسب را در الگوهای سبکی فرا گرفته از 

اساتید ـ قرار دهید تا به مرور زمان خودتان صاحب سبک و روش تفسیری ادعیه و 

زیارات شوید.

برای فراگیری خواندن ادعیه و زیارات به روش نو ، حتماً پس از تبحر در روش 

سنتی اقدام کنید و الا دچار عدم انسجام سبکی خواهید شد. پس از یادگیری کامل

روش سنتی به عنوان الگو از روش خواندن ادعیه و زیارات اساتیدی چون حاج 

منصور ارضی، حاج سعید حدادیان ، حاج محمد طاهری و حاج محمود کریمی استفاده 

نمایید.

 

چهارچوب کلیمحافل مناجات و ادعیه و زیارات

ذکر صلوات و دعای فرج

توسل به امام زمان(عج)

متن دعا و مناجات

ذکر مصیبت

دعا و مناجات پایان مجلس

ذکر صلوات و دعای فرج

مجالس دعا و مناجات ، با ذکر سه صلوات که پس از هر صلوات ، مستمع آن را 

تکرار می نماید، آغاز می گردد. و پس از آن دعای فرج قرائت می شود.

توسل به امام زمان(عج)

توسل به امام زمان(عج) با خواندن اشعار مرتبط ، در محافل دعا و مناجات 

معمول است ، در این بخش همواره به مستمع ذکر یابن الحسن دم داده می شود و 

در پایان هم به ذکر مصیبت مرتبط با مناسبت اشاره ای می شود

 

متن دعا و مناجات

پس از توسل ، با اشاره و یاد از شهدا ، امام شهیدان و گذشتگان متن دعا و 

یا زیارت آغاز می شود. در خواندن این بخش به نکاتی باید توجه داشت:

تسلط بر متن دعا و زیارتو صحیح خواندن دعا

متن دعا و زیارت ، بایستی آنقدر برای مداح تکرار شده باشد که خواننده از جهت لفظی و معنایی دچار اشکال نشود.

تلفظ و اعراب صحیح هنگام خواندن ادعیه و زیارات بسیار مهم است ؛ چه بسا با تغییر یک اعراب یا یک تلفظ معنای دعا تغییر یابد.

دریافت معنای صحیح وترجمه ساده

مداح باید به معنی صحیح کلمات دعا واقف باشد چه از جهت ترجمه و چه از جهت تفسیر و شرح و توضیح.

باید عبارتهایی که برای مستمع قابل درک نیست با بیانی ساده شرح و تفسیر شود.

لحن ملایم و مناجاتی

از جهت صوتی و سبکی بهتر است که ادعیه و زیارات را با لحنی ملایم و عاطفی

خوانده و از فریاد زدن و بلند خواندن پرهیز شود، چرا که در دعا و مناجات، 

تضرع و خشوع شرط است، البته تناسب سبک و محتوا باید رعایت شود و اگر واقعا 

فرازی دارای محتوایی حماسی است با لحن حماسی بیان شود.

عدم خواندن شعر و روضه طولانی در میان دعا

به طور کلی فاصله انداختن طولانی بین اجزای دعا مناسب به نظر نمی رسد و 

اصالت آن را از بین می برد به همین جهت حتی المقدور خواندن شعر و روضه و 

مخصوصا سینه زنی را به ابتدا و انتهای ادعیه و زیارات منحصر کنید.

عدم افزودن عبارت به ادعیه و زیارات

از اضافه کردن عبارت به ادعیه و زیارات به قصد ورود جدا بپرهیزید، زیرا که

از جهت شرعی دارای اشکال است، اما به قصد رجا اگر بعضی از عبارات دعا و 

زیارت تکرار شود ، اشکال ندارد. البته بعضی از اضافاتی که توسط افراد ـ اگر

چه به قصد رجاء ـ به ادعیه و زیارات صورت می­گیرد، حالت نامأنوس و نامناسب

دارد ، از آنها نیز باید پرهیز کرد. روایاتی وجود دارد که حتی سفارش شده 

است کلمه­ای و یا ضمیری به ادعیه و زیارات اضافه نشود.

خواندن دعا در حد پذیرش مستمع

اگرچه بهتر است دعا کامل خوانده شود اما لازم نیست که حتما یک دعا و یا 

زیارت در هر شرایط و حتی زمانی که مستمع پذیرش ندارد به طور کامل خوانده

شود بلکه بهتر است به مقتضای حال و به حدی که مستمع آمادگی دارد فرازهایی 

از دعا را بخوانید سپس مجلس را به اتمام برسانید.

ذکر مصیبت

خوب است در اواخر دعا ـ با توجه به عبارتی مرتبط از دعا و یا زیارت ـ یک گریزی به روضه صورت بگیرد ؛ البته در صورتیکه قرار است روضه کامل و طولانی 

بخوانید و یا برنامه سینه زنی داشته باشید حتما پس از اتمام دعا این کار را

انجام دهید.

دعا و مناجات پایان مجلس

در بعضی از محافل که روضه بین دعا خوانده می شود ؛ دیگر پس از پایان دعا و

زیارت ، دعای دیگری صورت نمی گیرد . اما در محافلی که برنامه روضه و سینه 

زنی پس از دعا برگزار می گردد به روش مذکور در بخش محافل روضه ، دعا و 

مناجات پایانی برگزار می گردد.

منبع  : سایت آموزش مداحی یاس کبود

................................. 

تکرار بعضی از کلمات ادعیه توسط مداح ها:

نظر نویسنده نشریه دلیل کاروان بعثه مقام معظم رهبری در حج  درباره تکرار عبارات دعا

کتاب حج 25 در مورد تکرار برخی عبارات از خود نشان 

می دهند . ایشان در این ارتباط می نویسد : « اما نکته ای که رعایت نشد این 

که بسیاری از دعاخوان ها دخل و تصرف هایی

در خواندن دعاها می کنند . 

مثلاً بر خلاف مأثور ، برخی جملات را سه بار می خوانند و به قدری این موضوع

رواج یافته که مردم دعاخوان معمولاً می دانند کدام جمله را باید سه بار 

بلند خواند . مثلاً در دعای کمیل جمله های « یا نور یا قدوس » ، « ظلمت نفسی » ، « یا رب ارحم ضعف بدنی » و « یا من اسمه دواء وذکره شفاء » را بیش از یک بار می خوانند . چون این ادعیه مأثورند باید همان گونه که از ائمه ( علیهم السلام ) 

رسیده اند ، خوانده شوند . اگر لازم بود جملاتی از دعا تکرار شود خود 

معصوم می فرمود . مانند « یا رب » که در سه جای دعای کمیل سه بار وارد شده 

است . . . »

ایشان سپس به نقل از مرحوم حاج شیخ عباس قمی و مرحوم 

آیة الله سید رضا صدر در ردّ و نکوهش دخل و تصرف در احادیث و زیارات و 

ادعیه شواهدی می آورد . ( 1 )

شکی نیست این دخل و تصرف ها همان گونه که حاج شیخ عباس 

قمی « اضافات » به زیارت عاشورا و یا دعای مجیر و یا « قلب » واژه ها و نیز

« جعل » عبارات و زیارات را مردود و بدعت می داند ؛ و یا آنچه آیة الله 

صدر به نقل از امام صادق ( علیه السلام ) در نهی از « جابه جایی » یا « اضافه کردن » بر کلام معصوم آورده است ، خلاف است و غیر قابل قبول .

اما در قرائت دعای کمیل هیچ یک از اینها نیست . یعنی نه

« اضافات » است و نه « قلب واژه ها » ، « جعل عبارات » و « جابجایی » کلام

معصوم ؛ بلکه « تکرار » است آن هم به قصد توجه و تنبه بیشتر ، و نه به نیت

« جزئیت » دعا که همان « اضافه کردن بر کلام معصوم » است .

« تکرار » بخش هایی از کلام خدا در نماز اشکال ندارد تا چه رسد « تکرار »

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . کتاب حج 25 ، ص 66 تا 73 .

117

فرازهایی از یک دعا . امام خمینی ( قدس سره ) 

در مسأله 1136 رساله خود می فرمایند : « اگر چیزی از حمد و سوره و ذکرهای 

نماز را عمداً یا احتیاطاً چند مرتبه بگوید ، اشکال ندارد . » آیات عظام

خویی

و سیستانی هم در این مسأله تنها قید « بدون قصد جزئیت » را اضافه کرده اند

و بدیهی است هیچ دعای کمیل خوانی و هیچ همراه کننده او « قصد جزئیت » به 

دعا را نداشته اند وگرنه می بایست دعاهای کمیلی را چاپ می کردند که دارای 

سه عبارت « یا نور یا قدوس » و « ظلمت نفسی » و . . . بود !

حضرت آیة الله زنجانی هم در این باره چنین نظر داده اند

: « بدون قصد وجوب یا استحباب ، ذکر خاص چند مرتبه بگوید اشکال ندارد ؛ 

ولی اگر از روی وسواس چند مرتبه بگوید کار حرامی انجام داده است . » 

طبیعتاً ت

کرار عبارات دعای کمیل و توسل و . . . از روی وسواس هم نیست .

روش ثبت مطالب در ذهن و تقویت حافظه

سوال:

بیشتر وقت‏ها  که درس می‌خوانم و مطالعه می کنم مطالب در ذهن من نمی‌ماند و خیلی زود فراموش می‌شود. این مسأله گاهی اوقات من را از مطالعه دلسرد می‌کند، نمی‌دانم چرا؟ آیا راهکاری برای افزایش حافظه هست؟

قبل از هر چیز شایسته است توجّه داشته باشید که فراموشی،[1] به ناتوانی در یادآوری اطلاعات از حافظه دراز مدّت[2] اشاره می‌کند؛[3] در حالی که ممکن است بسیاری از اطلاعاتی که شما فکر می‌کنید، فراموش کرده‌اید هرگز وارد حافظه دراز مدّت خود نکرده باشید، یعنی به درستی نیاموخته‌ باشید و پیش از ورود به حافظه دراز مدّت از حافظه کوتاه مدّت[4] شما حذف شده‌ باشند.

در حقیقت اگر از انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدّت خود مطمئن باشید، جای نگرانی نسبت به حذف و زوال آموخته‌های‌تان وجود ندارد؛ زیرا به نظر می‌رسد فراموشی اندوخته‌های حافظه دراز مدّت، غالباً ناشی از دسترس‌ناپذیری اطلاعات است، نه زوال خود اطلاعات.[5]

توضیح این‌که، در مسیر انتقال اطلاعات از حافظه حسّی[6] به حافظه دراز مدّت چند مرحله حذف اطلاعات صورت می‌پذیرد که شایسته است نسبت به عدم آن اطمینان حاصل نمایید، به عنوان مثال عدم توجّه یا دقّت از جمله دلایل حذف اطلاعات از حافظه حسّی (نخستین مرحله یادگیری و به یادسپاری اطلاعات) است.

تنها بعد از توجّه و دقّت نسبت به اطلاعاتی که خواهان حفظ آن هستید، این اطلاعات به مدّت حداکثر 30 ثانیه به حافظه کوتاه مدّت منتقل می‌گردند و پس از آن فراموش یا حذف می‌شوند؛ امّا اگر تکرار یا مرور گردند، برای هر مدّت زمانی که لازم باشد در آن باقی می‌مانند.

با توجّه به مطالب فوق و تعریف حافظه که عنوانی است در مورد توانایی انسان برای یادگیری، نگه‌داری، یادآوری و استفاده از اطلاعات و دانش، نباید از شنیدن حافظه، تنها یادگیری به ذهن شما تداعی گردد؛ زیرا یادگیری مرحله اوّل حافظه (اکتساب و ثبت اطلاعات) است.

راهکارهای زیر جهت بهسازی حافظه و کاهش پدیده فراموشی پیشنهاد می‌گردد:

1. درس‏ها را به صورت روزانه مطالعه و از انباشته شدن آن‏ها خودداری کنید؛ زیرا اگر 60 ساعت از فراگیری مطلبی بگذرد، آن مطلب فراموش می‏شود.[7]

2. تمرین پراکنده و مطالعه با فاصله داشته باشید. به جای آن‌که سعی نمایید در یک نوبت و یکباره مطالب را حفظ کنید، وقت خود را تقسیم نموده و چندین بار مطالب را مرور نمایید؛ زیرا نه تنها از خستگی و از بین رفتن انگیزه در شما جلوگیری می‌کند، بلکه باعث می‌گردد آنچه در نوبت قبل فراموش کرده بودید به سرعت آموخته شود.

3. از روش تداعی معنا استفاده نمایید: «تداعی» به معنای دعوت کردن است؛ یعنی هر مطلبی در حافظه‌، مطالب دیگر را به خاطر ‌آورد که انواع مختلفی دارد نظیر تداعی به جهت «شباهت»، «همراهی»، «تقابل» و «تضاد». به عنوان مثال شباهت، «باران»و «آب» ، تضاد «رنگ سفید»و«رنگ سیاه» یکدیگر را تداعی می‌کنند. به هر میزان مطالب جدید درسی خود را با مطالب گذشته ارتباط دهید، بهتر در حافظه باقی می‌مانند. به عنوان مثال می‌توانید سؤالاتی درباره علل و پیامدهای مطلبی که می‌خوانید، طرح نموده و از این طریق بر تعداد راه‌های بازیابی اطلاعات آموخته شده بیافزایید. به خاطر سپردن نمودارها، اشکال و ... نیز از جمله راهکارهای مؤثّر در این زمینه هستند.

4. ‌از «پیش سازمان دهنده» بهره گیرید. پیش سازمان دهنده مجموعه‌ای از مفاهیم (البتّه غیر از جزئیات تفصیلی) مربوط به مطلبی است که قصد یادگیری آن را دارید. در این روش ابتدا سعی نمایید کلّی‌ترین، جامع‌ترین و انتزاعی‌ترین مفاهیم و اندیشه‌ها را در مورد مطلب مورد نظر به طور خلاصه مطالعه نموده و به تدریج به دنبال یادگیری مطالب فرعی‌تر و جزئی‌تر باشید.

5. از علائم اختصاری و یادیارها استفاده کنید. علائم اختصاری یعنی حروف اوّل کلمات را برداشتن و با آن‌ها یک یا چند کلمه ساختن. به عنوان مثال برای حفظ کردن نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، از «ناجا» و برای به یاد داشتن حروف علّه در عربی می‌توان از «وای» استفاده کرد.[8]

6.  از روش «پس ختام»[9]بهره گیرید: این روش متشکل از حروف اول شش مرحله است که عبارتند از:

   أ‌. پیش‌خوانی

   ب‌. سؤال کردن

   ت‌. خواندن

   ث‌. تفکر

   ج‌. از حفظ کردن

   ح‌. مرور کردن.

فرض کنید می‌خواهید مطلبی از یک کتاب را به حافظه سپرده و با موفقیت بازیابی کنید، برای این‌کار ابتدا با پیش‌خوانی مطلب مورد نظر یک برداشت کلّی از موضوعات مهم آن به دست آورید. این‌کار باعث می‌شود که مطالب مهم فصل در ذهن شما سازمان‌دهی گردد. در مرحله دوم، درباره هر بخش سؤال‌هایی طرح کرده و در مرحله سوم، هر بخش از مطلب مورد نظر را به قصد پاسخ دادن به سئوال‌های طرح شده، بخوانید. در مرحله چهارم، درباره مطلب مورد نظر فکر کنید، سپس در مرحله پنجم و ششم سعی کنید واقعیت‌های اصلی مطالبی را که خوانده‌اید، به یاد آورده و به سؤال‌هایی که خود طرح کرده‌اید از حفظ، پاسخ دهید، این‌کار را چند بار تکرار نمایید.

7. از مواد غذایی حاوی گلوکز (خرما، عسل و شیرینی‏جات طبیعی)، مواد دارای کلسیم، فسفر و ویتامین‏های D، C، B و A؛؛ مانند لبنیات، روغن ماهی، تخم مرغ، پرتقال، گوجه فرنگی، جوانه گندم، سبزی‌های تازه، هویج، جگر، عسل، کندر و کرفس تغذیه نمایید.

8. هم‌زمان از چند حسّ خود بهره بگیرید: «تحقیقات نشان می‌دهد که حافظه ما 10 درصد چیزی را می‌خوانیم، 20 درصد چیزی را که می‌شنویم، 30 درصد چیزی را که می‌بینیم، 50 درصد از چیزی را که می‌بینیم و می‌شنویم، 80 درصد از چیزی را که می‌گوییم، 90 درصد از چیزی که هم‌زمان می‌گوییم و انجام می‌دهیم را ثبت می‌کند. بنابراین سعی کنید برای ثبت یک مطلب در حافظه از چند حسّ خود بهره بگیرید، مثلاً اگر از نوار یا فیلم آموزشی هم استفاده کنید نکات بیشتری در حافظه خود ثبت خواهید کرد».[10]

9. به امور معنوی و عبادی متوسّل شوید: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم می‌فرمایند: «ثلاثةٌ یذهِبنَ النِّسیانَ و یحْدِثْنَ الذِّکرَ: قِراءةُ القُرآنِ، و السِّواک، و الصِّیامُ؛‌[11] سه چیز فراموشی را از بین می‌برد و حافظه می‌آورد: تلاوت قرآن, مسواک زدن و روزه». گرچه به صورت کلّی قرائت تمام سوره‏های قرآن در تقویت حافظه مفید است، ولی نسبت به سسوره‏های حمد، قدر، یس، واقعه و آیه‌الکرسی در این زمینه تأکید ویژه شده است.

10. از عوامل فراموشی‌آور پرهیز نمایید. پیامبر خدا (صلی‌الله علیه و آله) در وصیتی به حضرت علی علیه‌السلام فرمودند:

«تِسْعَةُ أَشْیاءَ یورِثْنَ‏ النِّسْیانَ‏ أَکلُ التُّفَّاحِ الْحَامِضِ وَ أَکلُ الْکزْبُرَةِ وَ الْجُبُنِّ وَ سُؤْرِ الْفَأْرَةِ وَ قِرَاءَةُ کتَابَةِ الْقُبُورِ وَ الْمَشْی بَینَ امْرَأَتَینِ وَ طَرْحُ الْقَمْلَةِ وَ الْحِجَامَةُ فِی النُّقْرَةِ وَ الْبَوْلُ فِی الْمَاءِ الرَّاکد»؛‌[12]

«نه چیز باعث فراموشی می‏شود: خوردن سیب ترش، گشنیز و پنیر، خواندن نوشته‏های قبرها، راه رفتن از میان دو زن ، انداختن کنه یا شپش، حجامت کردن در پشت گردن، ادرار در آب راکد».

 ........................................................................................................

[1]. Forgetting.

[2]. Long - term memory.

.[3] علی اکبر سیف، روان‌شناسی تربیتی، ص 132.

[4]. Short - term memory.

[5]. مسعود آذربایجانی و محمدرضا سالاری‌فر، روان‌شناسی عمومی، ص 169.

[6]. Sensory memory.

 .[7]هاشم ذوالقدر، مهارت‌های تحصیلی و تنظیم وقت «شیوه‌های مطالعه موفق، مجله رشد، شماره 6، پاییز 1383، ص57 تا 59.

.[8] حمزه گنجی، روان‌شناسی عمومی، ص 120.

.[9] این روش در متون انگلیسی به P Q 4R معروف است.

.[10] عبدالرضا بهین، پلّه پلّه تا موفقیّت: روش‌های علمی و کاربردی موفقیّت تحصیلی، ص29.

.[11] محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج 3، ص 133،ح ٤١٩٣.

.[12] محمدبن علی بن حسین بن بابویه قمی (صدوق‏)، خصال‏، ج 2، ص 423، ح 22.

منبع: http://porseman.org